Maliyet Üzerinden Fiyatlandırma

Maliyet üzerinden fiyatlandırma, maliyetlendirme çıkış fişlerine ambar maliyet grubu bazında maliyet atama işlemidir. Bu işlem, Malzeme Yönetimi program bölümünde İşlemler menüsü altında yer alan Maliyet Üzerinden Fiyatlandırma seçeneği ile yapılır. 

Maliyet üzerinden fiyatlandırma sistemi giriş ve çıkış fişlerinin ambar maliyet grubu bazında belirlenen stok değerleme yöntemi üzerinden yeniden maliyetlendirilmesinde kullanılır. Özet ve ayrıntılı maliyet analizi raporları ile envanter raporunun doğru ve sağlıklı alınması için, rapor alınmadan önce maliyetlendirme işleminin yapılması gerekir. 

Maliyetlendirme işleminin hangi maliyet yöntemi üzerinden yapılacağı Sistem Ayarları program bölümünde, Öndeğerler ve Parametreler seçeneğinde yer alan Malzeme Yönetimi seçeneği ile belirlenir. Burada belirlenen yöntem üzerinden maliyetlendirmenin hangi koşullara uygun fişleri kapsayacağı ise Maliyetlendirme penceresinde filtre satırlarında belirlenir. Maliyetlendirme filtre seçenekleri şunlardır: 

Tarih Aralığı: Bu filtre satırında maliyetlendirme işleminin hangi tarihler arasındaki fişler için yapılacağı belirlenir. Başlangıç ve bitiş tarih aralığı verilerek filtreleme yapılır. 

Malzeme Kodu: Maliyetlendirme işleminin yapılacağı malzeme ya da malzemelerin belirlendiği satırdır. Grup ya da aralık tanım filtrelerinden biri kullanılır ve hangi malzemelere ait fişlerin maliyetlendirmede dikkate alınacağı belirlenir. 

Malzeme Açıklaması: Maliyetlendirme işleminin yapılacağı malzeme ya da malzemelerin belirlendiği satırdır. Grup ya da aralık tanım filtrelerinden biri kullanılır ve hangi malzemelere ait fişlerin maliyetlendirmede dikkate alınacağı belirlenir. 

Üst Malzeme Sınıfı Kodu: Maliyetlendirme işleminin yapılacağı malzemelerin üst malzeme sınıfı koduna göre filtrelendiği seçenektir. Sınıf kodu verilir ya da tanımlı sınıflar listelenir ve seçim yapılır.

Malzeme Özel Kodu: Malzeme kartında verilen özel koda göre filtreleme yapılan satırdır. Grup ya da aralık tanımı yapılarak belirlenen özel koda sahip stoklara ait fişlerin maliyetlendirmede dikkate alınması sağlanır. 

Malzeme Yetki Kodu: Malzemelerin yetki koduna göre filtrelendiği seçenektir. Grup ya da aralık tanımı yapılarak koşul belirlenir. 

Malzeme Üretici Kodu: Maliyetlendirme yapılacak malzemelerin üretici koduna göre belirlendiği seçenektir. Grup ya da aralık tanımı yapılarak koşul belirlenir. 

Malzeme Birim Seti Kodu: Maliyetlendirme yapılacak malzemelerin birim setlerine göre filtrelendiği seçenektir. Grup ya da aralık tanımı yapılarak istenen koşul belirlenir. 

Cari Hesap Kodu: Maliyetlendirmede dikkate alınacak fişler cari hesap koduna göre filtrelenebilir. Grup ya da aralık tanım filtrelerinden biri ile istenen koşul belirlenir. 

Cari Hesap Özel kodu: Cari hesap kartında verilen özel koda göre filtreleme yapılır ve belirlenen özel koda sahip cari hesaplara ait işlemlerin maliyetlendirme işleminde dikkate alınması sağlanır. 

Fiş Özel Kodu: Fiş geneline ait özel koda göre filtreleme yapılarak yalnızca belirlenen fişlerin maliyetlendirmede dikkate alınması sağlanır. 

Fiş Türleri: Bu filtre satırında, maliyetlendirme işleminin yapılacağı fiş türleri belirlenir. Maliyetlendirme yapılan fiş türleri; satınalma iade irsaliyesi, perakende satış irsaliyesi, toptan satış irsaliyesi, konsinye çıkış irsaliyesi, sarf fişi, fire fişi üretimden giriş fişi ambar fişi ve sayım eksiği fişi türleridir. Programda öndeğer olarak tüm fiş türleri ara tuşu ya da fare ile seçilir. 

Hareket Türleri: Hareket türlerine göre maliyetlendirme yapılacak malzemelerin filtrelendiği seçenektir. Hareket türleri filtre satırı malzeme hareketi, promosyon hareketi, varlık hareketi, malzeme sınıfı hareketi ve ek malzeme hareketi seçeneklerini içerir. Maliyetlendirmenin yapılacağı hareket türleri fare ya da ara tuşu ile işaretlenerek seçilir. 

Ambarlar: Maliyetlendirme işleminin yapılacağı ambar ya da ambarların belirlendiği filtre satırıdır. Programda öndeğer olarak tanımlı tüm ambarlar seçilidir. Maliyetlendirmede dikkate alınmayacak ambar tanımındaki işaret kaldırılır. Maliyetlendirme işleminde maliyet atama ambar bazında yapıldığı için tanımlı ambarlardan en az birisinin seçilmiş olması gerekir. 

Ambar Maliyet Grubu: Maliyet gruplarına göre filtreleme yapılan seçenektir. Programda öndeğer olarak tüm maliyet grupları seçilidir ve maliyetlendirme işleminde dikkate alınır. Maliyetlendirme işleminin yapılmayacağı grup yanındaki işaret ara tuşu ya da fare ile kaldırılır. 

Malzeme Hareket Fiyatı: Bu filtre satırı; tümü, olanlar ve olmayanlar olmak üzere üç seçeneklidir.

Olanlar seçimi yapıldığında daha önce hesaplanmış olan tüm maliyetler yok sayılarak yeniden maliyet hesaplanır.

Olmayanlar seçiminde birim maliyeti daha önce hesaplanmış olan stoklar için maliyetlendirme yapılmaz. Yalnızca malzeme hareket satırı boş olan satırlar maliyetlendirilir.

Tümü seçiminde ise daha önce maliyetlendirilmiş bile olsa tüm işlemler maliyetlendirmede dikkate alınır.

Maliyetlendirmenin hangi tarihler arasında, hangi stoklara ya da cari hesaplara ait fiş türleri ile yapılacağının belirlenmesinden sonra maliyetlendirme işlemi başlatılır. Stok çalışma bilgilerinde belirlenen maliyet türü üzerinden giriş ve çıkış fişleri maliyetlendirilir. 

Fiyat Endeksi Atansın: Enflasyon muhasebesi özelliğinin kullanılması durumunda fişlere fiyat endeksi atamak için kullanılır. 

Filtre satırlarında istenen koşullar belirlendikten sonra Uygula düğmesi tıklanır ve maliyet üzerinden fiyatlandırma işlemi yapılır.

Maliyetlendirmede Dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:

• Maliyetlendirme, Sistem Ayarları/Öndeğerler ve Parametreler/Genel/Malzeme Yönetimi Parametrelerinde belirlenen maliyet türü üzerinden yapılır.

• Malzeme Sınıfları sadece alt sınıflarındaki malzemeler bazında maliyetlendirilirler. İstenilen malzeme sınıfları Üst malzeme sınıf kodu ve açıklaması filtresinde belirlenir.
• Maliyetlendirme işleminin hangi tarihler arasındaki, hangi fiş türleri ile yapılan işlemler için yapılacağı filtre satırlarında belirlenir. Daha önce maliyetlendirme işlemi yapılmış olan işlemlerin maliyetlendirmede dikkate alınması isteniyorsa malzeme hareket fiyatı filtre satırında Hepsi seçiminin yapılması gerekir.
• Eğer bir malzemenin girişi yapılmadan çıkış yapılırsa, bu malzemenin maliyeti olamayacağından maliyeti hesaplanmayacaktır.
• Maliyetlendirme alım, müstahsil, sair giriş ve konsinye giriş dışındaki tüm işlemlere yansır.
• Cost'ta alım iade irsaliyeleri birer çıkış hareketi şeklinde görünür. Ancak maliyet hesabı sırasında eksi giriş şeklinde işlem görürler. COST, bir alım iade fişine rastladığı zaman onu bir çıkış işlemi gibi algılar ve (iade tipi göz önünde bulundurularak) o ana kadar yapılan tüm giriş/çıkış işlemlerini tarayarak bir birim maliyet fiyatı atar. Alım iade hareketlerini oluşturan fişler seçilmeden COST çalıştırıldığında maliyet analizi raporunda bu hareketler fişteki birim fiyatlarıyla yer alır.
• İade fişlerinde Giriş/Çıkış maliyeti ve İade maliyeti kullanıldığında, kalan malzemelerin maliyetini, kendi iade maliyetleri oranında düşürmektedir.
• COST programı çalıştırıldıktan sonra maliyet analizi raporu alındığında o malzemeye ait tutar ve maliyet kolonlarının birbirine eşit olduğu görülecektir. Bunun nedeni COST çalıştırıldıktan sonra çıkış fişlerindeki birim fiyat ve çıkış tutarı bilgilerinin değişmesi sonucunda birim fiyatın ambar bazındaki birim maliyete eşitlenmiş olmasıdır.
• Ancak COST programı çalıştırılmadan maliyetlendirme servisi çalıştırılarak rapor alındığında bu sonuç alınmaz. Çünkü maliyetlendirme servisi çalıştırılınca fişlerdeki birim fiyat ve çıkış tutarları değişmez. Bu durumda, birim fiyatın birim maliyetten farklı olmasından dolayı kar/zarar oluşur.
• FIFO maliyet yöntemi seçilerek COST programı çalıştırıldığında bir çıkış hareketi birden fazla giriş hareketi ile maliyetlendiriliyorsa, maliyet analizi raporunda bu çıkış hareketi birden fazla satır halinde gözükecektir. Çünkü FIFO'ya göre her satır farklı birim fiyatlarla maliyetlendirilmiştir.
• COST FIFO'ya göre maliyetlendirme yaptığında tüm satırların ortalamasını alır ve çıkış fişine tek bir birim maliyet atar. Bu durumda maliyet analizi raporunda aynı çıkışa ait bazı satırlarda kar, bazılarına ise zarar görünebilir. Ancak o çıkış işlemine ait satırlar toplandığında karın zararı götürdüğü görülür. Böylece o fiş satırına ait çıkış tutarı ve maliyet kolonları toplamı birbirine eşitlenir.
• Satınalma ile Satış Yönetimi parametrelerinde İndirim ve masrafların izlenme şekli "stok maliyeti" olarak belirlenmişse COST sadece fişteki birim fiyat alanına maliyet getireceğinden fiş satırına getirilen birim maliyet ile maliyet analizi raporunda yer alan birim fiyat birbirini tutmaz.

Çünkü maliyet analizi raporunda birim fiyat hesaplanırken indirim ve masraflar dikkate alınır. Oysa COST fiş satırındaki birim fiyat ile işlem yapar. Bu nedenle sağlıklı bir çalışma yapmak için COST ile maliyetlendirilecek olan fişlere indirim ve masraf girilmemelidir.