Bir muhasebe hesabının gerçek anlamda dövizle yapılan işlemleri yasal olarak, işlemin gerçekleştiği tarihteki döviz kurları üzerinden yerel para birimine çevrilerek kaydedilir. Bu durumda herhangi bir tarihte muhasebe hesaplarının yerel bakiyeleri incelendiğinde döviz işlemlerinin etkisi güncel olarak görülemez. Yani dövizli işlem görmüş bir hesabın yerel para birimi cinsinden bakiyesi olması gerekenden fazla veya eksik görünür.
Zaman içerisinde döviz kurlarının değer kazanması veya yitirmesinden kaynaklanan, bir hesabın dövizli işlemlerinin yerel karşılıklarındaki artış ve azalışların hesaplanmasına ve bu farkların ilgili hesap ile bir kur farkı hesabı arasında mahsuplaştırılmasına kur farkı hesaplama denir.
Kur farkı hesaplatılmasında önemli olan kriterler; kur farkı hesaplatılacak muhasebe hesapları, kur farkının hangi para birimi için hesaplatılacağı, kur farkı hesaplamada hangi tarihler arasındaki işlemlerin dikkate alınacağı ve hesaplanan kur farklarının altında toplanacağı muhasebe hesapları şeklinde sıralanabilir.
Kur farkı Hesaplama seçeneği tıklandığında açılan pencere Kur Farkı Hesaplama penceresi Öndeğerler ve Filtreler seçeneklerini içerir.
Öndeğerler başlığı altında yer alan seçenekler ile kur farkı hesaplama işlemi sonucu oluşacak fişe ait öndeğer bilgiler kaydedilir.
| Alan | Açıklama |
|---|---|
Hesaplama Tarihi | Kur farkının, hangi tarihteki günlük kur bilgisine göre hesaplanacağını gösterir. Kur değeri günlük kur dosyasından okunur. |
Fiş Türü | Kur farkı hesaplama işlemi sonucu oluşacak muhasebe fiş türünü belirtir. "..." simgesi tıklanarak tanımlı muhasebe fiş türleri listelenir ve ilgili fiş türü seçilir. |
Fiş No | Kur farkı hesaplama işlemi sonucu oluşacak muhasebe fişinin numarası belirtilir. |
Organizasyonel Birim | Oluşacak kur farkı fişinin hangi organizasyonel birime ait olduğu belirtilir. |
Satır Açıklaması | Oluşacak kur farkı fişinde satır açıklamalarında yer alması istenen bilgi öndeğer olarak satır açıklaması filtre satırında kaydedilir. |
Kur farkı hesaplama penceresinde Filtreler seçeneği ile kur farkının ne şekilde ve hangi hesaplar için hesaplatılacağı belirlenir. Kur Farkı Hesaplama filtre seçenekleri şunlardır:
| Filtre | Değeri |
|---|---|
Muhasebe Hesap Kodu | Bu filtre satırında, kur farkı hesaplatma işleminin yapılacağı muhasebe hesabı veya hesapları belirlenir. Kur farkı hesaplatma işlemi yalnızca belirli hesaplar için yapılacaksa grup ya da aralık tanımı yapılarak koşul belirlenir. Hesap kartında kur farkı hesabı belirtilmemiş olan muhasebe hesapları için kur farkı hesaplanmaz. |
Muhasebe Hesap Özel Kodu | Kur farkı hesaplama işleminde dikkate alınacak hesapların muhasebe hesap özel koduna göre belirlendiği filtre satırıdır. Grup ya da aralık tanım filtrelerinden birisi ile filtreleme yapılır. |
Organizasyonel Birim Kodu | Kur farkı hesabı, organizasyon birimi seçimi yapılarak sadece seçilmiş olan birimlere ait hareketler taranarak hesaplanır. Bunun için organizasyonel birimler filtre satırında seçim yapılır. |
Bölüm Kodu | Seçilen muhasebe hesaplarının hangi bölümlerden yapılan işlemleri dikkate alınarak kur farkının hesaplanacağı bölüm filtre satırında belirlenir. Her hesap için sadece burada seçilmiş olan bölümlerden yapılmış olan hareketler taranır ve sadece bu hareketlerden kaynaklanan kur farkı hesaplanır. |
Para Birimi | Seçilen hesapların hangi işlem para biriminden yapılmış olan hareketleri için kur farkı hesaplanacağı para birimi filtre satırında belirlenir. Burada birden fazla sayıda para birimi seçilebilir. Bu durumda her para birimi için kur farkı ayrı ayrı hesaplanır. |
Limit Kur Farkı | Belirlenen para birimi üzerinden hesaplanan kur farkının belirli bir limitin altında kalması durumunda oluşacak kur farkı fişine yansıması istenmiyorsa limit kur farkı satırında belirtilir. Hesaplanan kur farkı burada girilen tutarın altında ise işlem yapılmaz. |
Kur Farkı Tipi | Kur farkının hangi tipteki hesaplar için hesaplatılacağı bu filtre satırında belirlenir. Tümü, Borç, Alacak olmak üzere üç seçeneklidir. |
Kur farkı hesabı için geçerli olacak koşullar belirlendikten sonra Uygula düğmesi tıklanır ve kur farkı hesaplama işlemi başlatılır. Hesaplama sonucunda, Öndeğerler başlığı altında yer alan Fiş Türü parametresinde seçilen türdeki muhasebe fişi otomatik olarak oluşur. Fişin tarihi, öndeğerler başlığı altında yer alan Hesaplama Tarihi parametre satırında belirtilen tarihtir. Hesaplanan kur farkları ise, kur farkı hesabı yapılan hesap ya da hesapların kartında belirtilen kur farkı hesabı altında toplanır.
Kur farkı hesaplaması yapılan her bir hesaba ait işlemler kur farkı fişinde birer satır olarak yer alır. Kur farkları tek bir hesap altında toplanabildiği gibi, her bir hesap için farklı kur farkı hesabı da açılabilir.
Kur farkı hesaplanırken verilen tarihe ait kur değerinin kur tablosundan okunamadığı ya da hesapların verilen para birimi üzerinden işlem görmediği durumlarda program sizi uyaracaktır. Aynı şekilde, Sistem İşletmeni program bölümünde verilen çalışma günleri dışında bir tarih verildiğinde de kur farkı hesaplama işlemi yapılamayacaktır.
Kur farkı hesaplanırken, kur parametrelerinde otomatik kullanım alanında belirlenen kur değeri kur değeri dikkate alınır. Kur farkının istenen tür üzerinden hesaplanması için, Sistem Ayarları program bölümünde Öndeğerler ve Parametreler menüsü Genel seçeneği altında yer alan Döviz Kullanımı ile otomatik olarak kullanılacak kur türünün seçilmesi gerekir.